Koning Willem I College in Den Bosch van het gas af met Trane warmtepompcombinatie

Voormalige kazerne uit 1939

Trane CMAF multi-pipe lucht/water-warmtepompen dienen als bron voor Trane City RTSF water/water-warmtepompen. Deze Trane combinatie zorgt met energie uit buitenlucht voor verwarming en koeling. Projectmanager Frank Engelen van Heijmans: “Die combi is de truc! We gaan met warmtepompen 80 °C maken. Omdat het oude gebouwen zijn, wordt het gewoon met radiatoren opgelost.”

Het Koning Willem I College (KW1C) won in 2019 de titel ‘Duurzaamste mbo van Nederland’. Aan de Onderwijsboulevard in Den Bosch bouwden ze een nieuw energieneutraal entreegebouw met biobased materialen. Maar dit artikel gaat over het KW1C gebouwencomplex aan de Vlijmenseweg. Dat is de voormalige Koning Willem I Kazerne, gebouwd in 1939. Het is sinds 1996 in gebruik als mbo.

Koning Willem 1 Collegecomplex

Jaarlijks 650.000 kg CO₂ minder

Hoe verduurzaam je een gebouwencomplex uit de dertiger jaren van de vorige eeuw? Installatieadviesbureau Klictet adviseerde om de cv-installatie en de bestaande koelmachines te vervangen door een volledig elektrisch warmtepompsysteem. Daarmee bespaart het college ruim 350.000 m³ gas en 650.000 kg CO₂ per jaar. Heijmans Bouw en Techniek uit Eindhoven werd verantwoordelijk voor de uitvoering.

Trane biedt complete warmtepompcombi

Waarom is gekozen voor warmtepompen van Trane? Frank Engelen van Heijmans: “We zagen dat het ontwerp door Klictet in eerste instantie is gemaakt op de machines van Trane. Trane biedt die complete warmtepompcombi aan. Als ik het niet met Trane zou doen, zou ik het van verschillende fabricaten moeten gaan samenstellen en alles opnieuw uitzoeken. Dat bleek niet rendabel en is gewoon niet handig. En ik heb in het verleden goede zaken gedaan met Trane.”

Samenspel van warmtepompen maakt 80 °C

Wat is er zo bijzonder aan die combinatie? Heijmans projectmanager Frank Engelen: “Dat heeft te maken met het samenspel van die lucht/water- en water/water-warmtepompen. Het zijn historische gebouwen die energiezuinig en toekomstbestendig moeten worden. Alle ramen waren al vernieuwd met dubbel glas, maar de panden en installaties zijn niet geschikt voor lagetemperatuurverwarming.”

Wél warmtepompen maar geen lagetemperatuurverwarming? “Die combi is de truc! De lucht/water-warmtepompen dienen als bron voor de water/water-warmtepompen. Zo kunnen we met warmtepompen zelfs 80 °C maken, dus dat is hoge temperatuur. Omdat het oude gebouwen zijn, wordt het gewoon met radiatoren opgelost.”

De 4-pijps lucht/water-warmtepompen zorgen ook voor de koeling. En warm tapwater? “Daarvoor hebben de diverse gebouwen op het terrein separate boilers.”

Trane CMAF

Drie Trane Sintesis Balance CMAF multi-pipe units

Wat opvalt is dat de CMAF lucht/water-warmtepompen die tegelijk koeling en verwarming kunnen leveren, niet op een dak staan maar op de grond. Waren er geen platte daken?

Frank Engelen: “Jawel, maar dit kwam beter uit, onder meer qua leidingen aansluiten. Er lagen daar al twee buffertanks. Er is er een weggehaald en de ander gebruiken we nu als buffer voor het nieuwe systeem. Overigens komt er nog een 3,5 meter hoog geluidsscherm om de drie warmtepompen heen. Dat doen we straks in de herfstvakantie.”

Trane City

Vijf Trane City RTSF G warmtepompen

Binnen in de kelder staan vijf compacte Trane City water/water-warmtepompen die hoge temperaturen kunnen leveren met de CMAF lucht/water-warmtepompen als bron.

Qua ruimte was de binnenopstelling voor Heijmans wel een uitdaging in de kelder van het oude pand, ook omdat er nog heel veel leidingwerk gemonteerd moest worden. “Alles moest via een vloerluik naar buiten en naar binnen. Ketels, leidingen en overtollig spul gingen eruit. Toen hadden we plek en zijn de nieuwe warmtepompen geplaatst. Naar binnen ging wel met een schoenlepel! Het paste allemaal maar nét. Maar het aansluiten op zich gaat goed. Het is uiteindelijk netjes gelukt. Om het helemaal af te maken wordt de ruimte zelf nog opgeknapt. Er komt een nieuwe vloer in en alles wordt geschilderd.”

Heijmans verduurzaamt in recordtijd

Als hele grote uitdaging bij dit project noemt Frank Engelen de korte doorlooptijd. “We hebben eerst het ontwerptraject gehad, dat liep ongeveer van februari tot juni 2021. En van juni tot en met augustus zijn we met de uitvoering aan de gang geweest. Bij het begin van het schooljaar was het in bedrijf.”

Dus het is heel snel gegaan? “Zeker, normaal gesproken wil je tenminste drie maanden meer tijd hebben voor zo’n project. Nu moesten we tijdens de ontwerpfase bijvoorbeeld al de warmtepompen bestellen. Maar dat is allemaal heel goed gegaan met Trane en de opdrachtgever samen.”

Het onverwacht koude voorjaar maakte de uitdaging voor Heijmans extra groot. “We hadden de gasketels medio mei willen weghalen,” vertelt Engelen. “Maar in de maand mei was het heel slecht weer. Dus we hebben tot en met de eerste week van juni moeten wachten om het gas af te mogen schakelen, zodat de school niet in de kou zat. En het nieuwe systeem moest natuurlijk wel na de zomervakantie operationeel zijn.”

Acht warmtepompen, één duurzaam systeem

Naast de installatie van de warmtepompen zorgde Heijmans ook voor een omvangrijk leidingsysteem. “We hebben nieuwe leidingen in het terrein gelegd, tussen de machines buiten en binnen en naar de gebouwen toe. Alles zit aan elkaar vast. Zo zijn de vijf warmtepompen binnen aan elkaar gekoppeld met leidingen en vandaar gaat de warmte naar de diverse gebouwen. Het is één systeem waarvoor we ook de regeltechniek hebben verzorgd. De koelleidingen op het terrein leggen we later nog aan. Dat hebben we voorbereid tot de gevel van de technische ruimte in de kelder.”

Met wel acht warmtepompen is er geen back-up nodig… Projectmanager Frank Engelen van Heijmans: “Nee, er kan er altijd eentje uit voor onderhoud. Er staan er buiten drie en binnen vijf. Dan moet er wel iets heel geks gebeuren. Wat wel kan is dat de stroom uitvalt. Daarom hebben we een aansluiting voor een noodstroomaggregaat voorzien. Zo kan er altijd warmte en koude gemaakt worden.”

Meer informatie

Nieuwste Trane warmtepompen verduurzamen elk gebouw met energie uit buitenlucht